Reykjavik
À l’école primaire, on apprend que l’origine du nom Reykjavík, ou « baie des fumées » en français, remonte à l’époque où un colon aurait accosté sur l’île et aperçu des colonnes de fumée s’élevant des sources chaudes. La fumée à Reykjavík fait également référence aux nuages de vapeur qui s’échappent de nos bouches dans le froid glacial, quand on attend au coin d’une rue achalandée que le feu piétonnier tourne au vert.
Reykjavík est un village de pêcheurs. Mais ce qui rend Reykjavík spéciale, c’est sa prétention à se croire métropole : comme si 123 millions de personnes y habitaient, et non pas 123 000. Au café, un accord tacite prévoit qu’on ne s’adresse pas à la personne assise à côté, à moins que ce soit notre mère. La fille à la caisse est la fille de la meilleure amie de notre ancienne flamme, mais on reste de marbre tandis qu’elle nous prépare une tasse de café si chère qu’il faudrait presque payer par versements. On ne salue pas le monsieur à la table d’à côté non plus, même si c’est lui qui a installé les tuiles du plancher de notre chambre d’adolescence et c’est sa mère qui tenait le club vidéo du quartier.
Reykjavík est devenue réellement cosmopolite lorsque les touristes en combinaison de plein air aux couleurs vives se sont mis à affluer et qu’on les voyait partout en ville, bouche bée, à contempler les pittoresques maisons de tôle ondulée. Il n’y a aucun sens ostentatoire de l’esthétique, ici. Un amas de gratte-ciels noirs s’élève à côté d’un hameau de maison en bois pastel datant du siècle dernier. Aucune consistance de style. Reykjavík est en pleine puberté, elle adopte différentes personnalités.
Reykjavík est salée. Saline. C’est bien sûr en raison de la proximité de l’océan, et de l’omniprésence des vendeurs de hot-dogs. La ville sent la mitaine de laine humide qu’on laisse sécher sur un vieux radiateur. Mais il y a aussi la douce fragrance provenant des stands de gaufres ouverts 24 heures. Le vent y est éternel, il ne semble pas provenir d’une direction précise. La tempête est à la fois avec nous et contre nous, il n’y a nulle part où se réfugier, sauf dans les stationnements souterrains.
L’été arrive aussitôt que le mercure atteint le double chiffre. Où est ma crème solaire ? Où est-ce que j’ai mis le chapeau de plage à larges bords que mon arrière-grand-mère m’a légué ? Dehors, sur les balcons, les papas se penchent sur leurs grilles de BBQ, en culottes courtes, les jambes picotées de chair de poule. Les terrasses des cafés débordent. On boit de la bière froide sous des lampes chauffantes et des auvents, les lunettes de soleil bien plantées sur un nez qui coule. Oh, pourquoi ne pas organiser un festival extérieur sous le soleil de minuit ? Þjóðhátíð! Jour férié! Maintenant ou jamais! Les touristes, toujours en tenue de randonnée, sont subjugués. Le soleil ne se couche pas, les vents ne tombent jamais.
Quand on aperçoit quelqu’un qui déambule tranquillement le long de la rue principale de Reykjavík, on sait qu’il s’agit d’un étranger. Les locaux, eux, sont toujours pressés. Le vent est dans nos veines et notre sang bout constamment. On ne fuit rien, on ne fait qu’aller de l’avant. On a affaire avec « les ailleurs » – l’expression qu’on utilise pour parler du reste du monde. On part jeune étudier à l’étranger, peut-être à Berlin pour se découvrir soi-même; on part peut-être en tournée aux États-Unis avec notre groupe, histoire de sauter sur un succès international, ou encore en Suède pour faire l’expérience du filet social. Puis, qui sait, des années plus tard, on achète de l’immobilier à Tenerife. Et pourtant, on revient toujours. Comme la rive tire vers elle les vagues à marée haute, la ville frigide nous ramène à elle.
C’est notre chez nous. La tête haute, on se tient là, à frissonner au bout du monde, tandis que l’obscurité hivernale nous enveloppe. Et malgré tous les inconvénients, comme il est merveilleux de vivre ici, crions-nous, afin d’enterrer les hurlements de la tempête. Les aurores boréales se dandinent au-dessus de nos têtes, mais on ne s’en occupe pas, à moins qu’un touriste se trouve à portée de voix. Si c’est le cas, on s’exclame dans l’accent américain un peu caricatural qui nous vient des heures de consommation de la télé en anglais : « Oh oui, elles sont magnifiques, c’est juste qu’on est tellement habitués. Voulez-vous que je vous prenne en photo ? »
María Elísabet
Í barnaskóla er okkur kennt að nafnið Reykjavík megi rekja til landnámsmanns sem kom siglandi að eynni og sá reykjarstróka stíga upp úr heitum hverum. Reykurinn í Reykjavík vísar líka til andgufubólstra sem koma út úr okkur þegar við við stöndum við umferðargötu og bíðum eftir græna kallinum.
Reykjavík á korti er sjávarþorp. Það sem gerir Reykjavík þó að Reykjavík er að hún læst vera stórborg: 123 milljónir en ekki 123 þúsund. Á kaffihúsi er þögult samkomulag um að þekkja ekki næsta mann nema það sé mamma þín. Afgreiðslustelpan er dóttir besta vinar fyrrverandi kærasta okkar en við steinþegjum og hún rukkar okkur kurteislega um svo dýran kaffibolla að við dreifum kostnaði með raðgreiðslum. Við heilsum ekki manninum á næsta borði þótt hann hafi parketlagt unglingaherbergið okkar og mamma hans rekið vídjóleigu í hverfinu.
Reykjavík varð stórborgarlegri þegar hún fylltist af túristum í skærum útivistarfatnaði, mænandi á marglitu bárujárnshúsin. Hér ríkir engin yfirlýst fagurfræði. Klasi af svörtum háhýsum skýst upp við hliðina á þyrpingu af pastellituðum timburhúsum frá síðustu öld. Enginn samræmdur stíll. Reykjavík er unglingaveik og mátar sig við mismunandi persónuleika.
Reykjavík er sölt. Hún er brimsölt. Það gerir nálægðin við hafið, og allir pylsustandarnir. Hún lyktar eins og rakur ullarvettlingur lagður til þerris á gamlan pottofn, svo er sætur ilmur úr vöffluvagninum sem er opinn allan sólarhringinn. Það er eilíft rok og engin ákveðin vindátt. Við erum samtímis með storminn í bakið og fangið og hvergi hægt að leita skjóls nema í bílakjöllurum.
Um leið og hitamælirinn sýnir tveggja stafa tölu er komið sumar. Hvar er sólarvörnin mín? Hvar er barðastóri strandhatturinn sem ég erfði frá langömmu? Út á svölum bogra fjölskyldufeður yfir grillinu, í stuttbuxum, með gæsahúð. Útikaffihúsin stappfull, við drekkum kældan bjór undir hitalömpunum og markísunni, með sólgleraugu og sultardropa á nefinu. Skipuleggjum útihátíð í miðnætursólinni! Þjóðhátíð! Strax! Túristarnir eru forviða, ennþá í snjóbuxunum. Sólin sest ekki, vindarnir hvílast ekki.
Ef manneskja gengur í hægðum sínum eftir aðalgötunni í Reykjavík er um aðkomumann að ræða. Reykvíkingar flýta sér. Rokið er í æðunum á okkur, blóðið þekkir ekki lognmollu. Við erum ekki á flótta, bara á förum. Við eigum erindi við útlönd sem er orðið sem við notum um restina af heiminum. Ung erum við á leið út í nám, kannski til Berlínar að finna okkur, jafnvel túra Bandaríkin með hljómsveitinni, meika það alþjóðlega, reyna sænska velferðarkerfið á eigin skinni og á efri árum kaupa fasteign á Tenerife. Við snúum samt alltaf aftur. Borgin kalda togar okkur til sín eins og fjaran sogar öldurnar upp í flæðarmálið.
Hér eigum við heima. Stöndum skjálfandi en keik á útnáranum meðan skammdegið skolast yfir okkur. Hér er dásamlegt að lifa þrátt fyrir allt, öskrum við til að yfirgnæfa óhljóðin í rokinu. Á himni dansa norðurljós en við pælum ekki í þeim nema það sé túristi nálægt. Þá verðum við roggin og segjum með tilgerðarlegum bandarískum hreim, því við horfum öll mikið á bandarískt afþreyingarefni: They are beautiful, we are just so used to them. You want me to take your picture?
María Elísabet
In primary school, we’re taught that the name Reykjavík, Smoky Bay in English, can be traced back to a settler who came to the island by boat and saw plumes of smoke rising from hot springs. The smoke in Reykjavík also refers to the steamy clouds of breath we send into the freezing cold while waiting on a busy street for the light to turn green.
Reykjavík is a fishing village. But what makes Reykjavík Reykjavík is that it masquerades as a metropolis: home to 123 million instead of 123,000. At the coffee shops, there is an unspoken agreement that you don’t acknowledge the person beside you unless they’re your mother. The girl at the register is our ex-boyfriend’s best friend’s daughter, but we’re dead silent as she politely charges us for a cup of coffee so expensive we have to pay in installments. We don‘t greet the man at the next table either, even though he laid the parquet flooring in our teenage bedroom and his mom ran the neighborhood video rental.
Reykjavík became more cosmopolitan when it started overflowing with tourists in bright outdoor gear, gawking at the colourful corrugated iron houses. There’s no ostensible sense of aesthetics here. A cluster of black skyscrapers shoots up beside a huddle of pastel-coloured timber houses from the last century. No consistency in style. Reykjavík is in its puberty, trying on different personalities.
Reykjavík is salty. Briny. That‘s on account of the ocean‘s proximity, and all the hot dog stands. The city smells like damp wool mittens laid out to dry on an old radiator; then there’s the sweet fragrance wafting from the 24-hour waffle cart. There’s an eternal wind from in no particular direction. The storm is simultaneously with us and against us and there’s no refuge to be sought except in underground car parks.
Summer arrives as soon as temperatures reach double digits. Where’s my sunscreen? Where’s the wide-brimmed beach hat I inherited from my great-grandmother? Out on the balconies, dads stoop over their grills, clad in shorts, legs covered in goosebumps. Outdoor cafés are full to capacity. We drink chilled beer under heat lamps and awnings, with sunglasses sitting firmly on top of our runny noses. Let’s plan an outdoor festival under the midnight sun! Þjóðhátíð! National Holiday! Right now! The tourists, still wearing their mountain gear, are flabbergasted. The sun doesn’t set, the winds never rest.
If a person rambles leisurely down the main street in Reykjavík, you know they’re an out-of-towner. The locals are always in a hurry. The wind is in our veins and our blood is bustling. We aren’t fleeing anything, we‘re just on our way. We’ve got business with the elsewheres – the word we use for the rest of the world. We head abroad while young to study, maybe to Berlin to discover ourselves, maybe we tour the US with our band, make it big internationally, experience the Swedish welfare system firsthand, and then, in our later years, we buy property in Tenerife. Yet we always return. Just as the shore pulls in the waves at high tide, the frigid city pulls us back in.
This is our home. With our heads held high, we stand shivering at the edge of the world as winter darkness washes over us. In spite of it all, it is wonderful to live here, we shout, in order to drown out the cries of the storm. The Northern Lights jitter above us, but we pay them no mind unless there’s a tourist in earshot, in which case we puff up and say in our exaggerated American accent, because we’re all great consumers of American television: They are beautiful, we’re just so used to them. You want me to take your picture?
María Elísabet